Op 5 juni werd in Dublin de Catalaanse wooncoöperatie Sostre Cívic bekroond tijdens de European Responsible Housing Awards (ERHA). De prijs werd uitgereikt in het kader van het International Social Housing Festival, een groot treffen van organisaties, beleidsmakers en netwerken die sociaal en betaalbaar wonen in Europa willen versterken. Volgens de jury is het model van Sostre Cívic een “repliceerbaar, schaalbaar alternatief dat de toegang tot woningen fundamenteel kan veranderen.” Het project biedt een concreet antwoord op de wooncrisis in Catalonië en inspireert andere regio’s om collectief en niet-speculatief wonen op te schalen.
De European Responsible Housing Awards zijn de belangrijkste Europese erkenning voor sociale huisvestingsinitiatieven. Ze worden tweejaarlijks georganiseerd door Housing Europe, de Europese Commissie en de International Union of Tenants. Deze vijfde editie verzamelde 82 inzendingen uit twaalf landen. Naast Sostre Cívic haalden ook andere vernieuwende projecten de finale, waaronder de Amsterdamse wooncoöperatie De Warren. Een internationale jury met vertegenwoordigers van onder meer het Europees Parlement en de Europese Investeringsbank beoordeelde de inzendingen op criteria zoals duurzaamheid, betaalbaarheid en bewonersparticipatie.
Prijs voor collectief beheer en duurzaamheid
Sostre Cívic kreeg de hoofdprijs in de categorie More than a Roof – Supporting Communities of Equal Opportunities. De coöperatie biedt woningen in gebruiksrecht aan, 25 tot 40% goedkoper dan de marktprijs, en stimuleert collectief beheer en zelforganisatie. De projecten worden ontwikkeld op publieke grond in concessie voor 75 jaar, waardoor ze beschermd blijven tegen speculatie. De gebouwen voldoen aan bijna-energieneutraal ontwerp, met hernieuwbare energie en circulaire materialen. Volgens de jury is het een innovatief financieel model dat bewonersbijdragen, sociale banken en Europese fondsen combineert zonder staatssteun.
De prijs kwam op een belangrijk moment voor de Catalaanse beweging. Tijdens hetzelfde festival werd het Spaanse Cooperative Housing Network, waarin Sostre Cívic een drijvende kracht is, officieel lid van Housing Europe. Zo krijgt de sector een directe stem in Europees beleid. Volgens Matthew Baldwin van de Europese Commissie is het model “een briljant idee dat kan worden opgeschaald in heel Europa.” Ook de Raad van Europa Ontwikkelingsbank noemde het project toonaangevend en wees op de lening van 31 miljoen euro waarmee in 2024 350 nieuwe woningen op publieke grond worden gebouwd.
Catalonië als groeiend referentiepunt
Tijdens het festival lichtte Sostre Cívic het Catalaanse model toe in debatten over financiering en internationale samenwerking. Samen met partners uit Oostenrijk en Zwitserland werd besproken hoe coöperatief wonen zich ontwikkelt tot een volwaardig alternatief voor klassieke sociale huisvesting. Ook andere Catalaanse organisaties zoals La Dinamo Foundation en XES namen deel, wat onderstreepte dat Catalonië uitgroeit tot een belangrijk knooppunt voor innovatieve woonvormen.
Wat Sostre Cívic onderscheidt, is de overtuiging dat wonen niet enkel gaat over een dak boven je hoofd, maar over collectief eigenaarschap, zeggenschap en sociale samenhang. De jury prees de volledige betrokkenheid van bewoners bij besluitvorming en noemde het een schoolvoorbeeld van democratisch wonen. Volgens Barbara Steenbergen, voorzitter van de jury, “gaan alle bekroonde projecten verder dan stenen stapelen: ze garanderen betaalbaarheid, zekerheid en klimaatrechtvaardigheid.”
Een blauwdruk voor steden in Europa
Voor Sostre Cívic is de bekroning een bevestiging van jaren werk aan een ander woonparadigma. Bestuurder Àngel Estévez sprak tijdens de ceremonie: “Deze award is niet alleen een succes voor Catalonië. Het is een routekaart voor steden in heel Europa die wonen willen democratiseren.” De organisatie ziet het als aanmoediging om verder te bouwen aan een model waarin huisvesting een collectief recht blijft in plaats van een beleggingsproduct.
De prijs sluit aan bij eerdere internationale erkenningen, zoals de World Habitat Awards en de Europese prijs voor sociale innovatie. Sostre Cívic benadrukt dat de successen alleen mogelijk zijn dankzij de inzet van bewoners en partners. De coöperatie wil de komende jaren verder opschalen en kennis delen in Europese netwerken zoals Housing Europe. “Wonen kan coöperatief, gemeenschappelijk en duurzaam zijn. Het kan zelfs Europa veranderen,” besloot Estévez in Dublin.