De kustgemeente Knokke-Heist heeft een belangrijke stap gezet in haar woonbeleid met de oprichting van de wooncoöperatie De Pionier in de wijk Heulebrug. De gemeenteraad keurde op 23 oktober 2025 officieel de oprichting goed, waarmee het project van visie naar uitvoering gaat. De coöperatie is een gezamenlijk initiatief van het gemeentebestuur, de provincie West-Vlaanderen en de stichting van de Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis. Samen investeren ze ruim 17 miljoen euro in een project dat betaalbaar wonen combineert met gemeenschapsvorming. De oplevering is gepland in 2028, na de ondertekening van de oprichtingsakte in december en de indiening van de omgevingsvergunning later dit jaar.
De Pionier zal verrijzen tussen Bakboord, Roergang en Slipsteek in Heulebrug en omvat 53 wooneenheden: van compacte appartementen met één slaapkamer tot ruime gezinsduplexen en vierkamerappartementen. Naast de woningen komen er 33 garages, een grote fietsenberging, ruimte voor autodelen en een gedeelde tuin. De gekende strijkwinkel krijgt er een nieuwe plek en er komt een wasbar die als ontmoetingsruimte voor de hele buurt zal functioneren. Zo wil Knokke-Heist niet alleen betaalbare woningen realiseren, maar ook een verbindende plek creëren waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten.
Sterke coalitie voor betaalbaar wonen aan de kust
De financiële structuur van De Pionier is uniek in Vlaanderen. De Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis investeren liefst 12,8 miljoen euro, goed voor het grootste aandeel in de totale investering. De gemeente Knokke-Heist financiert 1,5 miljoen euro en stelt de gronden in erfpacht ter beschikking van de coöperatie voor een symbolische euro. De provincie West-Vlaanderen zal naar verwachting ook 1,5 miljoen euro bijdragen in het kader van haar programma “Nieuwe woonvormen”. De bewoners zelf worden mede-eigenaars via een startaandeel van ongeveer 5% van de bouwkost, afhankelijk van hun woninggrootte.
Burgemeester Cathy Coudyser benadrukt dat het project meer is dan een wooninitiatief. “Om in de toekomst kwaliteit te blijven bieden in onderwijs en zorg, hebben we mensen nodig die hier kunnen wonen en werken. Dankzij dit project kunnen ook jonge gezinnen en zorgmedewerkers betaalbaar in onze gemeente blijven.” Gedeputeerde Jean de Bethune noemt De Pionier een voorbeeld van hoe lokale besturen, religieuze gemeenschappen en burgers samen nieuwe antwoorden vinden op maatschappelijke uitdagingen.
Een pioniersrol voor de Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis
Voor de Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis past deze investering in hun lange traditie van maatschappelijk engagement. Zuster-overste Marie-Paul Demeyer herinnert aan de wortels van de congregatie: “We zijn 170 jaar geleden begonnen om arme volkskinderen te onderwijzen, later volgden ziekenzorg en ouderenzorg. Vandaag willen we bijdragen aan betaalbaar wonen, zodat jonge mensen hier opnieuw kunnen wortelen.” De zusters hopen dat het project niet alleen betaalbare huisvesting brengt, maar ook nieuwe zorgkrachten aantrekt die in Knokke-Heist willen blijven werken.
Hun investering is tegelijk een sociaal statement. De zusters zien in coöperatief wonen een manier om het tekort aan betaalbare woningen voor essentiële beroepen te verlichten. Door als partner in de coöperatie op te treden, behouden ze bovendien invloed op het sociale karakter van het project. “Wie hier komt wonen, maakt deel uit van een gemeenschap die zorg, solidariteit en nabijheid centraal stelt,” aldus Demeyer.
Van idee tot concrete realisatie
De oprichting van De Pionier is het resultaat van jarenlang voorbereid werk. De wooncoöperatie stond al in het woonbeleidsplan van 2020 en werd stap voor stap uitgewerkt door de gemeentelijke dienst Wonen onder leiding van Stefaan Keirse. Na een positieve respons op een woonenquête besliste het bestuur om het coöperatieve model verder te onderzoeken als antwoord op de stijgende woonprijzen. De provincie West-Vlaanderen engageerde zich om het initiatief te ondersteunen binnen haar programma “Nieuwe woonvormen”. Inhoudelijk werd het project begeleid door Architectuurwijzer en Cera, die hun expertise rond coöperatief wonen inbrachten. In 2022 volgde een architectuurwedstrijd, waarbij ectv architecten uit Gent als laureaat werden gekozen.
Daarna werd het project in nauw overleg met bewoners en partners verder verfijnd. Er kwamen infomomenten, buurtvergaderingen en een eerste groep van 32 kandidaat-bewoners sloot zich aan, nog voor de officiële oprichting van de coöperatie. Hun enthousiasme bevestigt dat het coöperatieve woonmodel ook in een dure woonmarkt als Knokke-Heist reëel en haalbaar is. Dankzij de combinatie van erfpacht, gedeelde investeringen en een transparant financieel model blijft wonen hier betaalbaar zonder aan kwaliteit in te boeten.
Sociale duurzaamheid als kernwaarde
De Pionier is opgevat als een levendig buurtproject. De wasbar en de gemeenschappelijke tuin moeten fungeren als ontmoetingsplaatsen voor de hele wijk, niet enkel voor de bewoners. Het gemeentebestuur wil hiermee inspelen op de groeiende vraag naar meer verbondenheid in de woonomgeving, waar buren elkaar spontaan kunnen ontmoeten en gedeelde ruimtes weer een sociaal weefsel creëren. Ook de nabijheid van voorzieningen zoals het Sociaal Huis en scholen versterkt dat lokale netwerk. Door de integratie van deelmobiliteit en gedeelde voorzieningen krijgt Heulebrug er bovendien een voorbeeldproject bij dat duurzaamheid koppelt aan sociale cohesie.
De nadruk op gemeenschap past in een bredere visie van Knokke-Heist, dat zich wil profileren als warme, zorgzame gemeente waar mensen elkaar kennen en ondersteunen. De Pionier sluit daar naadloos bij aan: het project wil een buurt vormen waar jong en oud samenleven in een sfeer van vertrouwen en betrokkenheid. “De Pionier toont dat betaalbaar wonen en gemeenschapsvorming perfect samengaan,” zegt schepen Fabienne Maes. “We willen een plek creëren waar mensen niet alleen wonen, maar ook leven mét elkaar — waar ontmoeting vanzelfsprekend is, maar niemand wordt verplicht om deel te nemen.”
Architectuur die uitnodigt tot samenleven
Het ontwerp van ectv architecten vertaalt die sociale ambitie in een doordacht en herkenbaar bouwblok. De volumes sluiten met hun hellende daken aan bij de bestaande omgeving, terwijl open doorgangen en trappenhuizen voor licht, doorzicht en contact zorgen. De gedeelde inkomhallen lopen van de straat tot aan de binnentuin en herinneren aan de koetspoorten van vroeger: plekken waar bewoners en voorbijgangers elkaar kruisen en groeten. Zo krijgt de architectuur zelf een verbindende rol — ze nodigt uit zonder te dwingen, en maakt samenleven tastbaar in de dagelijkse route van huis naar tuin.
De binnentuin vormt een groene ontmoetingsruimte waar bewoners elkaar informeel kunnen tegenkomen. Ze biedt rust, beschutting en ruimte voor gedeelde initiatieven, maar even goed een plek om zich terug te trekken. De Pionier is daarmee meer dan een bouwproject: het is een concrete vertaling van wat coöperatief wonen aan de kust kan betekenen. Met de steun van de gemeente, de provincie en de Zusters van de Onbevlekte Ontvangenis toont Knokke-Heist dat betaalbaar wonen niet ten koste hoeft te gaan van kwaliteit of verbondenheid. Hier wordt voor het eerst aan zee echt werk gemaakt van een woonmodel dat de toekomst aankijkt.
Beeld © ectv architecten