Na de gesmaakte Cera Coop Tour naar Zürich in 2019 trokken Cera en Architectuurwijzer in oktober vorig jaar naar de stad Genève, waar nieuwe wooncoöperaties sinds een tiental jaar een mooie opmars maken. De situatie in Genève is vergelijkbaar met België, omdat daar – in tegenstelling tot Zürich – geen 100-jarige traditie van wooncoöperaties is. Tijdens de driedaagse reis werden er zes projecten bezocht en was er ook ruimte voor gesprekken met lokale coöperanten en beleidsmakers. In die gesprekken kwamen enkele duidelijke kritische succesfactoren naar boven.
Ten eerste is er een sterke politieke wil voor een alomvattend, holistisch huisvestingsbeleid dat ook het coöperatieve model omvat. Deze politieke keuzes zijn verankerd in een algemene wet op huisvesting.
Een tweede belangrijke succesfactor is het grondbeleid van de overheden. De ervaringen in Genève tonen aan dat grondbezit van de lokale overheden een cruciale hefboom is voor stedelijke planning in het algemeen en voor wooncoöperaties in het bijzonder. Een financieel gezonde overheidssituatie is bijgevolg een belangrijke co-factor voor succes, want vaak is een financieel tekort de aanleiding om overheidsgronden te verkopen en zo nieuw geld binnen te halen.
Ten derde is toegang tot financiële instellingen essentieel om wooncoöperaties een kans te geven. Hiertoe hoeft de overheid geen geld uit te geven, maar bankgaranties zijn reeds voldoende om de banken gerust te stellen en een dialoog op gang te brengen met de coöperaties.
Tot slot moeten we – paradoxaal genoeg – het bestaan van een dure huurmarkt vermelden als één van de stimulerende factoren voor nieuwe wooncoöperaties. Zonder huurdruk is het moeilijker om een algemeen huisvestingsbeleid op te leggen dat betaalbare huisvesting hoog in het vaandel draagt.
Huisvestingsbeleid van het kanton Genève
Sinds begin 2000 vereist het kanton Genève dat bouwprojecten moeten voldoen aan de 3/3-regel (1/3 sociale woningen, 1/3 betaalbare woningen, 1/3 vrije woningen), ongeacht wie ze promoot. Dit komt tegemoet aan een van de doelstellingen van het kanton: behoud van een middenklasse ondanks de snel stijgende prijzen op de huur- en koopmarkt. De wet bevestigt de centrale en aanvullende rol van coöperatieve huisvesting.
Het kanton heeft de Fondation Pour le Logement Coopératif opgericht, die een jaarlijkse dotatie heeft en grond koopt om deze via een langlopende erfpacht (99 jaar) ter beschikking te stellen aan niet-speculatieve coöperaties die zich inzetten voor huisvesting van algemeen belang. Vervolgens garandeert het kanton 3/4 van de 20% eigen vermogen die coöperaties minstens nodig hebben om hypothecaire leningen met een looptijd gelijk aan de duur van de erfpacht te kunnen aangaan.
Download hier het volledige verslag van de Coop Tour Genève. Op de websites van Cera en Architectuurwijzer kun je ook een aantal korte documentaires bekijken over de bezochte projecten.